Bodrum’un ekonomisinde oldukça işlevi ve önemi olan Bodrum’ da yaşayanların ekmek kapısı olan Yel Değirmenleri günümüzde çöpten geçilmiyor. Bodrum için bu kadar kutsal olan yel değirmenleri zamanla hor görülmüştür. Bundan dolayı Bodrum’a yakışmayan bir görüntü ortaya çıkmaktadır. Bakımsız ve terk edilmiş olması yel değirmenlerinin güzelliğini oldukça olumsuz etkilemektedir. Turistlerin de çokça ilgi duyduğu yel değirmenleri virane olarak görülmekte ve heba edilmektedir. Pandemi öncesine kadar 6 yıldır uçurtma şenlikleri düzenlenen Yel Değirmenleri günümüzde harabe haline gelmiş ve içki içip orada sızan insanlarla dolmuştur. Bodrum halkının da yel değirmenlerini ziyarete gelenlerin de ortak düşüncesi “Yel Değirmenleri neden kaderine terk edildi?” Bodrum Belediyesinden çokça istenen aslına uygun restorasyon halâ yapılamadı. Bira şişelerinden geçilmeyen, cam parçalarıyla dolu ve yıkık dökük Yel Değirmenlerimiz için yetkililerden gereğinin yapılmasını dileriz.
Bodrum İlçesinde bulunan yel değirmenleri ilçenin simgesi haline gelmiştir. Bodrum’daki yel değirmenleri ilk defa 1850’li yıllarda, bol rüzgâr alan tepelerde yapılmıştır.
Tarihi:
İlk yel değirmeni MS.644 yılına tarihlenen İran-Afganistan sınırındaki Seistan’da görülmüştür. Bunun ardından MS.750-850 yıllarında Çin’de pirinç tarlalarının sulanması amacıyla kullanılmıştır. Sonraki yıllarda da doğuda ortaya çıkan yel değirmenleri, batıda geliştirilmiş ve bu değirmenler yatay eksenli bir konuma getirilmiştir. Tarihteki ilk yatay eksenli yel değirmeni Normandiya Krallığı zamanında XII.yüzyılın sonlarına doğru yapılmıştır. Akdeniz yöresinde ise Kule tipi yel değirmenleri yoğun biçimde yapılmıştır. Daha sonraki yıllarda rüzgâr elektiriği de Danimarkalı Prof.Paul la Cour tarafından 1891 yılında yel değirmeninden yararlanarak üretilmiştir. Muğla ili Bodrum ve Milas ilçelerinde sıkça görülen yel değirmenleri kesme veya moloz taştan silindirik gövdeli olarak yapılmışlardır. Değirmenin üzeri ahşap konik bir çatı ile örtülmüştür. Ana duvarlar genellikle beyaz badana ile sıvanmış, bazen de taş gövdesi olduğu gibi bırakılmıştır. Yel değirmenlerinin içerisine yuvarlak kemerli basit bir kapıdan girilmektedir. Duvarlardaki küçük boyutlu mazgal pencerelerle içerisi aydınlatılmıştır. Ayrıca içeride ahşap katlar yapılmış ve zemine değirmen taşı ile buğdayı öğüten mekanizma yerleştirilmiştir. Bazı örneklerde de değirmenin yanında veya içerisinde un depoları da bulunmaktadır.
Bodrum merkezi ve Gümbet koylarına bakan tepe üzerinde bulunan yedi adet yel değirmeni 18’inci yüzyılda inşa edilmiş ve 1970’li yılların sonlarına kadar faal olarak kullanılmıştır.
